Intro
Deze watermolen is afkomstig uit de gemeente Lummen. Het gebouw werd tijdens de 18e eeuw opgericht en diende om graan te vermalen tot meel. In 1949 werd de molen buiten dienst gesteld: waterkracht werd vervangen door elektriciteit. Het gebouw verhuisde in 1957 van Lummen naar Bokrijk. Je kan de molen in het museum regelmatig in actie zien. Bekijk het dagprogramma en kom te weten wanneer er een molenaar aanwezig is.
Foto's van het gebouw
[placeholder]
Het gebouw en zijn geschiedenis
Deze watermolen uit Lummen werd gebruikt om graan te malen. Door middel van een ingenieus systeem van spaarbekken en sluizen kan het houten waterrad van de molen met waterstuwing in beweging gebracht worden. De energie wordt via het gangwerk afgeleid tot aan de molenstenen die het graan tot meel pletten.
Het binnenwerk (de maalstoel) bestaat uit een dubbele maalinrichting en is afkomstig uit de Rooiermolen uit Gruitrode. Dit werd in 1956 door Bokrijk overgekocht van de familie Clijsters. Vervolgens ging de eerste conservator van het museum, Jozef Weyns, op zoek naar een passend gebouw om dit in te plaatsen. Uiteindelijk werd dit de Watermolen uit Lummen, die daar al sinds de 18e eeuw langs de Laambeek in het gehucht Rekhoven stond. Deze molen had er een bewogen geschiedenis opzitten. Ze was eerst een dubbelmolen waar zowel olie werd geslagen als graan werd gemalen. Later verloor het gebouw zijn functie als olieslagmolen. De watermolen bleef actief tot het jaar 1949, waarna men overschakelde op elektrisch malen. In 1957 verkocht de eigenaar Henri Jans het gebouw aan Bokrijk, waar het gebouw sindsdien opnieuw als watermolen functioneert.
Bewoners
Onder, boven of halverwege?
Er zijn verschillende soorten watermolens, afhankelijk van de manier waarop het water het rad doet draaien. Deze molen is een onderslagmolen. Het water stroomt onder het houten rad door en brengt het rad onderaan in beweging. Bij andere molens valt het water van boven of halverwege op het rad.
100 per uur
De 2 maalgangen en het overige binnenwerk van deze molen zijn afkomstig van de Rooiermolen uit Gruitrode. Die molen was net zoals de molen uit Lummen een onderslagmolen. Een ‘maalstoel’ of ‘maalgang’ bestaat uit een koppel molenstenen en alle bijhorende onderdelen. In Gruitrode stond al in 1267 een molen. Tot in de 18e eeuw – en dat was uitzonderlijk lang – moesten de inwoners van Gruitrode hier verplicht hun graan laten malen. Bij de molen hoorde ook een woning voor de molenaar. De molen kon 100 kilogram graan per uur malen, bij regenweer zelfs 200! In 1956 stortte het molenrad in.
Gezocht!
Om voor het binnenwerk van de molen uit Gruitrode een passend molengebouw te vinden, lanceerde conservator Weyns een oproep in de pers. Dat deed hij in de beginjaren van het Openluchtmuseum wel vaker. Dankzij de tips die zo binnenkwamen, vonden heel wat voorwerpen en gebouwen die je vandaag in het museum ziet hun weg naar Bokrijk.
De Watermolenstraat te Lummen-Rekhoven verwijst naar het feit dat hier een watermolen heeft gestaan, namelijk degene die momenteel in Bokrijk staat. Deze graan- en oliemolen omvatte ook een groot woonhuis en een stal. De molen werd gebouwd in 1817 en deed tot 1949 dienst in het dorp. Hierna stond het een lange tijd leeg en werd de molen met wagenhuis in 1957 verkocht aan Bokrijk. Het molenmechanisme was toen dusdanig aangetast dat het niet mee kwam naar het Openluchtmuseum. De huidige maalstoel is dus niet afkomstig uit Lummen, maar komt van de Rooiermolen uit Gruitrode.
Het geheel is opgebouwd met vakwerk van hout en leem, met uitzondering van de westelijke gevel die bekleed is met houten beplanking.
Gezien haar functie en ligging aan het water waren de restauratiewerken erop gericht om aantastingen door toedoen van vocht aan te pakken. Dit geldt voor de vloer, de wanden en bepaalde houten onderdelen.
Mei - juni 2019
De stamplemen vloer is klaar. Eind juni komen de molenonderdelen terug uit Afferden waar molenbouwer/restaurateur Beijk zijn atelier heeft. De molenonderdelen werden daar aan een grondige restauratie onderworpen.
Augustus - september 2019
De okergele lemen laag werd beschilderd. De watermolen straalt in alle witheid. Het opnieuw maalvaardig krijgen is een hele klus maar op Open Monumentendag draaide de molen.
De Watermolen uit Lummen werd opgeleverd op 12 augustus 2019, mits enkele opleverpuntjes. Dat geldt niet alleen voor het bewegend deel – het zogeheten ‘gaande werk’-, Om de drainage te bevorderen, werd er rondom het molenhuis een keien afvoergootje toegevoegd.
Februari - maart 2019
Alle molenonderdelen worden gedemonteerd en bevinden zich in het atelier van de molenbouwer. Het volledige schrijnwerk (ramen en deuren) wordt onderzocht. De opmerkzame bezoeker heeft meteen door dat er zich geen ramen meer in het molengebouw bevinden. Deze zijn ondertussen afgevoerd om te worden hersteld.
Het lege molengebouw toont erg ruim en biedt nu de gelegenheid om een goede fundering te leggen. Bovenop de betonplaat komt uiteraard nog een lemen vloer maar op deze manier is het gebruik van het gebouw alvast voor vele jaren verzekerd.
Het wagenkot werd gedemonteerd. Daar waar het dak van het wagenkot aangezet werd aan de gevel van het molengebouw wordt de aangetaste vakwerkstructuur nu helemaal duidelijk. Herstel van het vakwerk wordt na het afhalen van het leem-en vitselwerk aangepakt.
Er komen ook funderingen onder de muurplaat van het wagenkot, dit komt niet alleen de stabiliteit ten goede, het zal ook het opstijgend beter tegenhouden.
Alle molenonderdelen werden gedemonteerd en bevinden zich in het atelier van de molenbouwer. De opmerkzame bezoeker heeft meteen door dat er zich geen ramen meer in het molengebouw bevinden. Het volledige schrijnwerk (ramen en deuren) wordt dan ook onderzocht.
Het lege molengebouw toont erg ruim en biedt nu de gelegenheid om een goede fundering te leggen. Binnenkort wordt er nog een lemen vloer aangebracht.
Het wagenkot werd gedemonteerd. Daar waar het dak van het wagenkot aangezet werd aan de gevel van het molengebouw wordt de aangetaste vakwerkstructuur nu helemaal duidelijk. Herstel van het vakwerk wordt na het afhalen van het leem- en vitselwerk aangepakt.
Er komen ook funderingen onder de muurplaat van het wagenkot, dit komt niet alleen de stabiliteit ten goede, het zal ook het opstijgend vocht beter tegenhouden. Op de funderingen is het metselwerk ondertussen al een goed eind opgeschoten. Ook de restauratie van het hout is gestart.
Ondertussen staat het wagenkot terug op de nieuwe fundering, kreeg de watermolen een nieuw pannendak en zijn de wanden opnieuw gevitst en geleemd. Als de leem voldoende is uitgedroogd, zullen de wanden geschilderd worden.
Januari 2019
De restauratiesite wordt opgestart en er wordt gezocht naar een juiste locatie voor de werfinstallatie.
