Het gebouw en zijn verleden
De hoeve uit Vorselaar (ca. 1600) is een gedeeltelijk gereconstrueerd woonstalhuis uit de Kempen, zoals dat wordt aangetroffen op de schilderijen van Pieter Bruegel. Typisch is de overkragende bovenverdieping van het lemen woongedeelte. De inrichting van de kamer is geïnspireerd op een gravure van Bruegel. De tegenoverliggende schuur is afkomstig van Mol-Sluis (18de eeuw)
TIJDSLIJN
Voor
1600
In Vispluk, een gehucht van Vorselaar,
wordt vlakbij de handelsweg naar Keulen het oudste deel van deze woning
gebouwd.
1925
‘Suske’ Willems bouwt een diamantslijperij
naast de stal. Eerder was er ook al een paardenstal en een extra slaapkamer
toegevoegd.
1962
De laatste eigenaar van de hoeve, Emiel
Willems uit Hasselt, schenkt het gebouw aan Bokrijk.
1969
Voor de 400e verjaardag van het
overlijden van Pieter Bruegel de Oude krijgt de hoeve ‘breugeliaanse’
elementen, zoals de glas-in-loodramen.
2017
Start van de restauratie.
OVER HET WOONHUIS
Woonde Pieter Bruegel de Oude hier? Nee, de schilder Pieter Bruegel de Oude heeft niets met deze boerenwoning te maken. De hoeve kreeg haar bijnaam in Bokrijk omdat ze een van de laatste voorbeelden is van het soort hoeves die je op de schilderijen van Bruegel ziet. Let bijvoorbeeld op de ‘overkraging’ van de zolder – de ‘oversteek’ – die je aan de rechterzijde kunt zien.
Het woonstalhuis uit Vorselaar uit de
16e eeuw bestaat grotendeels uit vakwerk maar heeft ook delen in
baksteen. Deze combinatie van materialen is pas in een latere fase ontstaan en
is typerend voor de 18e en 19e eeuw. Het gebouw zag er bij de verhuizing
naar Bokrijk niet zo uit als nu. Toen, in 1962, bevond het woonstalhuis zich in
erbarmelijke toestand: al het leem was ingeruild voor (machine)baksteen. Voor
de heropbouw werd er daarom gekozen voor het samenvoegen van 3 gebouwen. De
westelijke sluitgevel komt van een afgebroken boerderij in Plassendonk en de
bakstenen voorgevel is een reconstructie waarvoor de Halschoorhoeve uit
Minderhout als voorbeeld diende.
Na 1600 werd de wandhaard, die je in dit huis en elders in het museum ziet, de meest gebruikelijke manier van verwarmen. Vuur ontsteken was een werk van lange adem. Je liet het daarom liefst niet helemaal doven. Als je de haard toch opnieuw moest aansteken, keek je bij welke buur er vuur brandde en ging je het daar ‘lenen’.
De restauratie
VOORJAAR 2019
Tijdens het Bruegeljaar 2019 krijgt de Bruegelhoeve
uit Vorselaar een bijzondere rol toebedeeld. De restauratie en herinrichting van
het gebouw is tijdig klaar om te worden opgeleverd op 4 april 2019. Klaar om de bezoekers te ontvangen voor ‘De wereld van
Bruegel’!
DECEMBER 2018
De restauratiesite werd volledig opgeruimd. Nu de hekken weg zijn, komt de buitenaanleg helemaal tot zijn recht. De laatste hand wordt nog gelegd aan de afstellen van het schrijnwerk. Dan is dit monument helemaal klaar voor de herinrichting voor het Bruegeljaar.
NOVEMBER 2018
Het interieur is reeds geschilderd en de waterput zelf is
opgemetseld. Volgende werken worden uitgevoerd:
- De nokken worden afgewerkt met graszoden en donderkruid.
- De bornput krijgt een volledig nieuwe beplanking.
- De mik en de vork worden gerestaureerd en krijgen een
intensieve houtbehandeling tegen weer, wind en beestjes.
- Bakstenen gedeeltes van het woonhuis worden gereinigd en
opnieuw gevoegd.
- Het schrijnwerk binnen wordt gerestaureerd en teruggeplaatst.
De restauratiesite wordt opgeruimd zodat ook de
werken aan de tuin en put kunnen plaatsvinden. Historische groenstudies wijzen
uit dat lavendel een geschikte aanplanting is voor deze hoeve. De nog kleine
plantjes kunnen nu goed aanwassen tegen het voorjaar zodat ze klaar zijn voor
‘De wereld van Bruegel’ in 2019.
SEPTEMBER – OKTOBER 2018
De Bruegelhoeve wordt voorbereid voor het Bruegeljaar in
2019:
- Het interieur wordt geschilderd.
- De bakstenen gevel is gereinigd.
- Het groen rondom de woning wordt aangeplant.
- Er wordt onderzoek gedaan naar de invulling van de
raambedekking met varkensblazen of met geolied linnen.
- Het gerestaureerde en behandelde schrijnwerk wordt
teruggeplaatst.
De bornput met de putmik (*paal met een mik – een
bovenstuk in V-vorm – waarin een hefboom rust met aan de ene kant een puthaak
en aan de andere kant een tegengewicht) wordt hersteld.
WIST-JE-DATJE
De Heemkring uit Vorselaar is ondertussen een trouwe vriend van Bokrijk dankzij de communitywerking en meerbepaald van de hoeve Vispluk en gaf al twee jaar present op Open Monumentendag (OMD 2018 en OMD 2019) om hun erfgoed er te komen vertegenwoordigen.
COMMUNITY
Op 27 september, in navolging van de Vorselaardag, heeft het voltallige gemeentebestuur met de gemeentelijke diensten een bezoek gebracht aan Bokrijk met 65 deelnemers. Tijdens deze spin-off van de communitywerking was teambuilding de insteek. Het erfgoed, de Bruegelhoeve, stond in de kijker maar tevens maakten de gemeentelijke diensten kennis met het volledige park
JUNI 2018
De aangestampte lemen vloer is momenteel in uitvoering
zodat deze kan drogen tijdens het bouwverlof. Ook de bakoven wordt
gerestaureerd.
Na het bouwverlof staan de reiniging van de gevels,
schilderwerken en verdere buitenaanleg nog op de planning.
COMMUNITY
De gemeente Vorselaar is bijzonder enthousiast over de
restauratie. Met maar liefst 160 bewoners en hun burgemeester komen ze kijken
naar hun ‘Visplukhoeve’. De architecte geeft een inhoudelijke toelichting bij
de stand van zaken.
MEI 2018
De aannemer is gestart met de buitenaanleg en start deze
maand nog met het lemen van de wanden.
APRIL 2018
Het gebouw krijgt een nieuw rieten dak. De oude
funderingen worden tot op een vorstvrije diepte (80cm) bijgewerkt. Voor het
leemwerk is het nog even wachten op de ‘IJsheiligen’ (gezegde uit de volksmond voor de laatste dagen in het voorjaar waarop nog nachtvorst kan optreden).
FEBRUARI 2018
Sinds 20 februari pronkt de woning met zijn nieuwe rieten
dakbedekking.
JANUARI 2018
Het rieten van het dak start eind januari 2018.
DECEMBER 2017
De nodige herstellingswerken aan de houten draagstructuur
zijn klaar.
OKTOBER – NOVEMBER 2017
De demontagewerken aan het gebouw zijn gestart: het
afnemen van het riet en het verwijderen van het leem- en vitswerk.
START RESTAURATIE: Vanaf 01/2018
